Chawan – Biểu Tượng Tinh Hoa Trà Đạo Nhật Bản Qua Từng Thời Kỳ
Chawan – Bát trà đặc trưng của Nhật Bản – Không chỉ dùng để uống trà mà còn mang giá trị nghệ thuật và triết lý sâu sắc. Từ chất liệu, hình dáng đến cách sử dụng, Chawan thể hiện sự tinh tế của nghệ nhân và phong cách trà đạo truyền thống.
Tổng quan về Chawan, một trong những dụng cụ pha trà
Bát đựng trà là dụng cụ dùng trong trà đạo để thưởng thức trà.
Khi nghĩ đến bát đựng trà, chúng ta thường quen thuộc nhất với ý tưởng dùng nó để ăn cơm, nhưng bạn có biết tại sao nó lại được gọi là bát đựng trà mặc dù nó là món đồ dùng để ăn cơm không?
Điều này là do cơm bắt đầu được đựng trong những chiếc bát vốn dùng để uống trà.
Bát đựng trà là dụng cụ dùng trong trà đạo
Do đó, để phân biệt, bát dùng trong trà đạo được gọi là "chawan" (bát trà), còn bát dùng trong bữa ăn được gọi là "gohan chawan" (bát cơm).
Bát trà là một trong những dụng cụ pha trà và là công cụ trung tâm trong các nghi lễ trà đạo.
Lịch sử của bát trà
Lịch sử trà ở Trung Quốc có từ lâu đời, bắt đầu từ trước Công nguyên.
Người ta nói rằng ban đầu, lá trà được dùng làm thuốc chứ không phải để uống.
Dần dần, cách thưởng thức trà đã thay đổi, và đến thời nhà Hán ở Trung Quốc, trà bắt đầu được uống như một mặt hàng xa xỉ.
Bát đựng trà được phát minh vào thời nhà Hán ở Trung Quốc và người ta tin rằng bát đựng trà trở nên phổ biến khi trà trở nên phổ biến hơn.
Bát đựng trà ở Nhật Bản
Lịch sử của những chiếc bát đựng trà ở Nhật Bản được cho là bắt đầu vào khoảng đầu thời kỳ Heian, khi những chiếc bát đựng trà được du nhập vào Nhật Bản cùng với văn hóa trà.
Những người mang trà vào Nhật Bản là các sứ thần của nhà Đường là Saicho, Kukai và Eitada.
Vào thời điểm đó, trà vẫn là một mặt hàng hiếm và đắt tiền nên được bán như một mặt hàng xa xỉ mà chỉ một số ít người có địa vị xã hội cao mới có thể thưởng thức.
Trà đạo bắt đầu xuất hiện dưới thời trị vì của Ashikaga Yoshimasa, vị tướng quân thứ tám của Mạc phủ Muromachi.
Sau đó, trà đạo phát triển dưới sự hướng dẫn của Takeno Jōō và Sen no Rikyū, giá trị của bát trà và các dụng cụ pha trà khác tăng lên.
Người ta nói rằng trong thời kỳ Sengoku, Oda Nobunaga đã ban thưởng dụng cụ pha trà thay vì đất đai, và từ thời đại này, những chiếc bát đựng trà quý hiếm trở thành mặt hàng xa xỉ và vô cùng phổ biến.
Theo cách này, bát đựng trà không chỉ là dụng cụ dùng trong trà đạo mà còn là tác phẩm nghệ thuật.
Tham khảo thêm >>> Chashaku: 5 Sự Thật Thú Vị Về Dụng Cụ Múc Matcha Chuẩn Nhật
Vai trò của chawan trong nghi lễ trà đạo
Trong trà đạo, bát đựng trà đóng vai trò là vật đựng để uống trà.
Vì nghi lễ trà đạo rất coi trọng các mùa nên bát đựng trà có vai trò đặc biệt trong việc thể hiện cảm nhận về mùa trong phòng trà.
Tuy nhiên, không chỉ có bát đựng trà mới tạo nên cảm giác về mùa trong phòng trà; đồ ngọt, tranh treo tường, bình hoa và hoa trà cũng rất quan trọng trong việc tạo nên cảm giác về mùa lễ hội.
Bằng cách kết hợp những yếu tố này, chủ đề và mùa của buổi trà đạo sẽ được thể hiện.
Chawan trà có vai trò đặc biệt trong nghi lễ trà đào
Trong số đó, chén trà chiếm vị trí quan trọng vì đây là dụng cụ uống trà mà khách luôn cầm trên tay.
Bát trà được kỳ vọng sẽ mang lại cảm giác mát mẻ vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông.
Vì lý do này, bát đựng trà phẳng thường được sử dụng vào mùa hè, trong khi bát đựng trà hình trụ, không dễ nguội, thường được ưa chuộng vào mùa đông.
Các thiết kế trên bát đựng trà cũng được sử dụng để phản ánh các mùa.
Những loại cây tượng trưng cho các mùa như hoa anh đào vào mùa xuân và cỏ lau vào mùa thu rất được ưa chuộng.
Tham khảo thêm >>> Văn Hóa Trà Đạo Nhật Bản: Vì Sao Người Nhật Trân Trọng Matcha Đến Vậy?
Cách xử lý bát trà trong nghi lễ trà đạo (nghi thức)
Xin lưu ý rằng cách xử lý bát trà trong nghi lễ trà đạo khác nhau tùy theo từng trường phái.
Tùy theo từng trường phái, bạn nên kiểm tra trước xem nên xoay bát trà theo hướng nào và bao nhiêu lần trước khi uống.
Nghi thức cơ bản là phải quay mặt trước của bát trà ra xa.
Bát đựng trà và các dụng cụ pha trà khác luôn có mặt trước.
Mặt trước của bát thường là nơi hoa văn dễ nhìn thấy nhất và cũng là nơi có thể nhìn thấy hoa văn ở bên trong.
Bát trà theo hướng mặt trước hướng về phía khách.
Người chủ nhà phục vụ bát trà theo hướng mặt trước hướng về phía khách.
Khách nên cẩn thận không nên uống từ bát trà khi miệng hướng thẳng vào bát vì điều này bị coi là bất lịch sự.
Để thể hiện sự tôn trọng với chủ nhà, trà được uống từ bát trà với mặt trước hướng lên trên.
Ngoài ra, khi nhìn vào bát trà, phép lịch sự đúng đắn là bạn nên nhìn ở vị trí càng thấp càng tốt.
Chúng ta cũng thể hiện sự tôn trọng đối với bát trà, nhìn nó một cách an toàn từ vị trí thấp để tránh làm rơi và vỡ bát.
Cách chăm sóc và bảo quản bát đựng trà
Vì bát đựng trà là vật dụng để rót trà và đựng trà nên chúng tương đối dễ bị bẩn và khó chăm sóc cũng như cất giữ.
Trước hết, bề mặt của bát trà có vô số lỗ nhỏ khiến hơi ẩm và bụi bẩn xâm nhập.
Do đó, để tránh vết bẩn, điều quan trọng là phải để bát trà hấp thụ đủ độ ẩm trước khi pha trà. Ngâm bát vào nước sạch để bát hấp thụ nước sẽ giúp bát ít bị bẩn hơn.
Việc hấp thụ nước cũng giúp bát không bị nứt do giãn nở vì nhiệt, vì vậy việc ngâm bát vào nước trước khi sử dụng là rất quan trọng.
Để bảo quản, một chiếc hộp gỗ thông thoáng
Vì vẫn còn hơi ẩm trong bát đựng trà sau khi sử dụng nên bạn cần phơi khô hoàn toàn trong khoảng năm ngày trước khi cất giữ.
Cẩn thận không nên sấy quá khô vì có thể gây nấm mốc.
Để bảo quản, một chiếc hộp gỗ thông thoáng là lý tưởng nhất và nên bọc bát đựng trà trong một miếng vải khô để bảo vệ chúng khỏi bị va đập và ẩm ướt.
Hiện nay, vật liệu đệm polyethylene dùng để vận chuyển hành lý có độ thoáng khí kém nên tốt nhất bạn không nên sử dụng khi lưu trữ hành lý.
Tham khảo thêm >>> Chổi Chasen - Dụng Cụ Không Thể Thiếu Cho Người Mới Bắt Đầu Pha Matcha
